Author Archives: ktoker

Denemeler

Hayal eder misiniz?

Published by:

Nasıl bir şeydir bilir misiniz?

 

Akşam 10da işten çıkıp da eve giderken daha yapmanız gereken çok şey olduğu için sürat yapmak, sabah çalar saatle değil, o gün yapmanız gereken işlerin stresi ile uyanmak. Ofisin kapısını kapatırken arkanıza bakıp bu kadar zamanda neler yapmışım acaba son bir kez masalara, bilgisayarlara bakarak huzur bulmaya çalışmak…

 

Ellerinizin kadehe gittiği her akşam “yarın erken kalkmam lazım” cümlesini içinizden geçirir misiniz güzel bir cumartesi akşamı bile, çok keyifli bir sohbette kendi kafanızın derinliklerine dalar mısınız, nasıl yapacağız sorusuyla boğuşur musunuz istinasız her dakika…

 

İlkokuldan beri burnunun ucuna havuç uzatılmış bir jenerasyondan mısınız siz de; hep paraşütle atlayacağınız o sıradışı ama hiç gelemeyen günlerin hayalini kurar mısınız? 7-24 lisedeki sınav psikolojisi ile yaşar mısınız, geçse de kurtulsakların “geçse”desi hiç gelmeyecekmiş gibi görünen.

 

Kendinizi asosyal hissetmemek adına çevrenizdeki insanlarla görüşme planları yapar mısınız her hafta görüşme zamanlarını “abi araşalım”lar ile açık bırakarak, vefasız olur mu takma adınız?Mutluluk sizin için iş düşünmediğiniz zamanlar anlamına gelir mi hiç? Güneşin gözünün içine bilgisayar ekranınınızın üzerinden bakar mısınız sık sık?

 

Özetle; o kadar başarı cümlesi kurarak içten içe sıradan olmayı hayal eder misiniz hiç?

 

Uzun bir aradan sonra, iyigecelerdörtduvar…

E-ticaret

Ticaretin e- halinin zorlukları ve öneriler

Published by:

E-ticaret hakkında bundan önceki yazımda o zamanlar daha çok genç olan projemiz hobigaraj.com’dan bahsetmiştim. Uzun zaman e-ticaretin uygulama hizmet sağlayıcı tarafında yer alan bir ekip olarak, farklı projelerde edindiğimiz teknik ve ticari tecrübeleri tamamen kendimize ait bir projede değerlendirmek adına yaratmaya çalıştığımız bir marka idi hobigaraj. 

Geçtiğimiz 5 ay süresince bu projemizle ilgili olumlu olumsuz pek çok gelişmeye şahit olduk. Bunların olumlularını sizlerle paylaşmak için biraz daha beklemeyi düşünüyorum. Fakat olumsuzları özellikle de yaşanan zorlukları, aranızda benzer bir girişim içinde bulunmak isteyenler olabileceğini düşünerek burada özetlemeye çalışacağım.

Yazımızın konusunu teşkil eden bir e-ticaret işletmesinin hayatını zorlaştıran durumları 3 ana başlıkta toplayabiliriz: 

  • İletişim problemleri
  • Lojistik zorluklar
  • Finansal zorluklar
İsterseniz yukarıdaki sırada ilerleyelim ve öncelikle iletişim problemlerinden başlayalım. Bir e-ticaret işletmesi aracı konumu gereği en yoğun olarak tedarikçileri ve müşterileri ile iletişimde bulunmak durumundadır. Her iki yön de kendine has pek çok dinamiğe sahip olmakla beraber en önemli ortak nokta güvendir. Hem müşterileriniz, hem de tedarikçileriniz ilk günden itibaren maddi ve manevi açılardan size güvenmek isteyeceklerdir. Bu beklentinin yeni kurulmuş bir işletme açısından karşılanması çok kolay olmayabilir. Tedarikçilerin güveni genelde kendilerine taahhüt ettiğiniz ödeme süreçleri ile ilgilidir – bu noktaya finansal zorluklar başlığında değineceğim -, bunun dışında hemen hepsi kendi ürünlerini ön plana çıkarmanızı ve hiç bir şekilde promosyon malzemesi olarak kullanmamanızı ister. Müşterilerin güvenini kazanmanın yolu ise şeffaf iletişim bilgilerinizden geçmektedir. Ürünler hakkında sorusu ya da sorunu olan, web sitenizin kullanımı konusunda problem yaşayan tüm müşterileriniz sizinle rahatça iletişim kurmak isteyecektir. Unutmamalısınız ki yeni bir e-ticaret işletmesi olarak ilk amaçlarınız sağdık müşteri tabanı yaratmak ve de tedarikçileri ile sıkı bir ilişkiler kurmaktır. Bu sebeple:

  • Tedarikçilerinizle düzenli aralıklarda iletişim kurun, onlara ilişkinize ve ürünlerine önem verdiğinizi hissettirin
  • Eğer bir kampanya yapmak istiyorsanız mutlaka bu konuda ilgili ürünlerin tedarikçisi ile bir sorun yaşamayacağınızdan emin olun
  • Websitenizde erişilebilir bir telefon numarası ve e-posta adresi içeren iletişim bilgilerinizi açıkça belirtin
  • Müşterilerinizin ve tedarikçilerinizin telefonlarını ve e-postalarını mümkün olan en kısa sürede (mutlaka aynı gün içinde) cevaplayın
  • Ürünlerinizi iyi tanıyın, gelebilecek sorulara hazırlıklı olun, cevabını bilmediklerinizi sorup, araştırıp, öğrenin ve mutlaka soruyu sorana geri dönün
  • Müşterilerinizin iptal ve iade taleplerini olumsuz karşılamayın, bu süreçler hakkında yeterli hukuksal bilgiye sahip olun
  • Siparişlerinin her aşamasını müşterilerinize bildirin, göndereceğiniz bir e-postanın size maliyeti olmayacak fakat ciddi bir güven kazancı olarak geri dönecektir

Gelelim ikinci başlığımıza. Günümüzde pek çok e-ticaret işletmesi üzerindeki riski azaltmak için stoksuz çalışmaktadır. Bunun açıklaması şudur: Önce sipariş gelir, sonra ürünü temin edersiniz. Malesef ürün temini ve sonrası gönderimi konusu problemli konulardır (eminim çok şaşırdınız :)). Eğer kendinize ait bu operasyonda kullanabileceğiniz bir aracınız yoksa, kargo masrafları tüm karınızı alıp götürebilir. Kendinize ait aracınızla bu işe kalkıştığınızda ise tedarikçilerinizin lokasyonları arasındaki ciddi farklılıklar sizin için zaman ve maliyet sorunu yaratacaktır. İster stoklu ister stoksuz çalışsın, aldığınız siparişte bulunan ürünleri müşterinize ulaştırabilmek için de – eğer sadece aynı şehir için çalışmıyorsanız – bir kargo firması ile anlaşmanız gerekecektir. Her ne kadar ülkemizdeki bilindik kargo firmaları hem teknik altyapı olarak hem de hız anlamında oldukça iyi durumda olsalar da, maliyetleri çok yüksektir. Tüm e-ticaret ömrünüz boyunca en büyük gider kalemlerinizden biri mutlaka lojistik olacaktır. Peki bu alandaki sorunlarınızı minimize etmek için neler yapabilirsiniz:

  • Ticaretini yapacağınız ürünleri seçerken tedarikçilerin lokasyonları sizin için önemli bir kriter olsun, unutmayın ki en büyük karla satacağınız ürünler en kısa sürede en ucuza tedarik ettiğiniz ürünlerdir
  • Mümkünse ürünlerin tedariğini de kendi imkanlarınızla gerçekleştirin, hem tedarik hem de teslimat işlemleri için kargo firmalarını kullanmak mevcut piyasa koşullarında eğer stoksuz çalışıyorsanız çoğu ürünü zararına satmanıza bile sebep olabilir
  • E-ticaret yapmaya ürünlerinizin teslimatı için iyi bir kargo firması ile iyi bir anlaşma yaparak başlayın, aylık kaç sipariş alabileceğinizi ve hedeflerinizi kargo firmaları ile paylaşın ve onlardan en yüksek indirimleri almaya çalışın
Ve son olarak, tabii ki sorunların en etkilisi finansal sorunlar. Yeni bir e-ticaret işletmesi olarak daha çok satış yapmak istediğinizde önünüze çıkan en temel engellerden biri müşterilerinize yeterli sayıda ödeme seçeneği sunamamak olacaktır. Ülkemizde farklı bankaların pek çok kredi kartı seçeneği bulunmaktadır ve bu kartlar ile taksitli satış sadece ilgili bankanın POS (ya da sitenizde kullanacağınız hali ile Sanal POS) sistemi üzerinden mümkün olabilmektedir. Özetle malesef müşterilerinize farklı kartlarla taksit imkanı sunmak için çok sayıda banka ile anlaşmanız gerekmektedir. Anlaşma şartları ise iki noktada malesef e-ticaretin önünü tıkayacak şekildedir. Örnek olarak bir müşterinin sizden kredi kartı ile taksitli olarak yaptığı alışverişin bedelini sizin kendi hesabınıza almanız a) eğer hemen istiyorsanız çok yüksek komisyon oranları ödeyerek b) komisyon ödemek istemiyorsanız da çok uzun süre bekleyerek mümkün olmaktadır. İkinci kritik nokta ise bankaların genelde yeni işletmelere Sanal POS vermek istememesidir. Yani diğer tüm sorunları aşmış bir şekilde banka yetkilisinin karşısına çıksanız bile eğer yeni bir işletme iseniz ve o bankada yeni bir hesabınız bulunmakta ise Sanal POS başvurunuzun reddedilmesi mümküdür. Diyelim ki bu engeli aşmayı başardınız ama bankanız sizinle ancak blokajlı olarak çalışmayı yani müşterinin kredi kartından tahsil edilen bedeli size 30-60 gün vadeli olarak ödemeyi kabul etti, işte tam bu noktada da tedarikçileriniz ile finansal problemler yaşamanız çok muhtemeldir zira tedarikçiler de kendi risklerini azaltmak ihtiyacı ile en fazla 7-14 gün vadeli şekilde çalışmayı tercih ederler. Buraya kadar sizin içinizi kararttığımı farkındayım bu sebeple hemen finans başlığı altındaki tavsiyelerime geçiyorum :)

  • Müşterilerinize sunacağınız ödeme seçenekleri üzerine çalışırken iki noktaya önem verin: Müşteri kitlenizin en çok kullandığı kredi kartı, kişisel ya da kurumsal ilişkilerinizin en kuvvetli olduğu banka. En makul komisyon oranları ile en iyi ödeme şekline ulaşmaya çalışın
  • Tedarikçilerinizle vade sürelerini konuşmadan önce nakit akışınızı iyi planlayın, banka size ödeme yapmadan sizin tedarikçinize ödeme yapmanız yüksek hacimlerde ciddi finansal güç gerektirir
  • Finansal açıdan sizi sıkıntıya sokması diğer giderlerinizi minimuma indirin. Özellikle tanıtım açısından en etkili mecraları seçmeye özen gösterin.

Henüz kendi e-ticaret projemizi başlatalı çok olmasa da kısa zaman içinde özellikle -malesef- olumsuz anlamda pek çok tecrübemiz oldu. Umarım bu yazımla sizlerin de bunların bir kısmına hazırlıklı olabilmeniz için gerekli ön bilgileri aktarabilmişimdir. E-ticaret alanındaki bir sonraki yazımda daha olumlu şeyler üzerine yazmak umudu ile :)

Dikkatimi Çekenler

Think global, act global too…

Published by:

Bundan bir süre önce Biz neden yapamıyoruz başlıklı bir yazı kaleme almıştım (ilgili yazıya buradan ulaşabilirsiniz). Bu yazıda Türk startupları olarak sahip olduğumuz sınırlı kaynaklarin vizyoner işler yapmamıza nasıl engel olduğuna dair düşüncelerimi paylaşmıştım sizlerle.
 
Şimdi de son bir kaç haftadır kafamı kurcalayan bir soruyu sizinle de paylaşmak istiyorum.
 
Internet üzerinden erişilebilir hizmetler kurgulayan ve üreten firmalar olarak bizler neden yaptığımız işleri niye yerel pazarla sınırlıyoruz. Daha somut hali ile niye sadece Türkçe hizmetler üretiyoruz?
 
Sunduğumuz hizmetler Internet tabanlı sayısal hizmetler olmasına rağmen; dünyanın her yerinden üzerinde Internet gezgini bulunan her cihazdan kolayca erişilebilir olan bu hizmetleri niye kendi dilimizle sınırlı tutuyoruz?
 
Evet yerel pazardaki tedarikçilere bağımlı bazı projelerin belirli kısıtları olabilir ama peki ya sosyal ağ, kullanıcı kaynaklı içerik projeleri?
 
Hadi arkadaşlar, bu topraklardan dünya markası çıkarmak* için daha ne bekliyoruz?
 
* Güven Borça’nın aynı isimli kitabına atıfta bulunulmuştur.
Denemeler

Bir sessiz gemi daha kalktı bu limandan…

Published by:

Güzel bir geceden eve gelmiştim bundan bir buçuk saat önce. Yatmadan önce bugün bir arkadaşımla konuştuğum bir konuda yazı yazmaktı niyetim.
 
Yazı öncesi kısa bir facebook gezintisi sırasında, arkadaşların koyduğu Oktoberfest resimlerinde gezerken bir isme takıldım, profiline bakmak istedim, 2 ortak arkadaş diyordu orada, biri ne zamandır ne yaptigini merak ettiğim biriydi.
 
Gözlerinin içi gülüyordu hep, doğum gününde sanal bir kutlama yapmıştım kendisine, cevap gelmemişti ben de çok üzerinde durmamıştım, meğer ondan bir iki hafta önce göçmüş gitmiş bu diyarlardan o gencecik insan.
 
Yakın bir arkadaşım değildi, çok sayıda sohbetimiz de olmamıştı onla, ama uzaktan uzaktan takip ettiğim biriydi, tek başına işten çıkıp eve yürüyüşünü görmüştüm bir kaç kez, kimbilir nasıl bir dünyası var acaba diye merak etmiştim.
 
Bugün öğrendim gittiğini, insanin tanidigi birilerinin basina gelene kadar ne kadar yalan geliyor değil mi bunlar, o zamana kadar yadsıyor bünyemiz, ölüm yok diyor insan içe ya da ahkam kesiyor “ölümlü dünya gelirse başımıza delikanlı gibi karşılarız” diye hariçten gazel okuyoruz.
 
Ne kadar aciziz aslında, ne kadar bir şey gelmiyor elden…
 
Ruhun şad, mekanın cennet olsun Eda, senin gibi Işık’lar hiç sönmese keşke…
 
Artık demir almak günü gelmişse zamandan,
Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan.
 
Hiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yol;
Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol.
 
Rıhtımda kalanlar bu seyahatten elemli,
Günlerce siyah ufka bakar gözleri nemli.
 
Biçare gönüller. Ne giden son gemidir bu.
Hicranlı hayatın ne de son matemidir bu.
 
Dünyada sevilmiş ve seven nafile bekler;
Bilmez ki, giden sevgililer dönmeyecekler.
 
Bir çok gidenin her biri memnun ki yerinden.
Bir çok seneler geçti; dönen yok seferinden
 
Yahya Kemal Beyatlı
Dikkatimi Çekenler

Browsershots

Published by:

 
Web tabanlı uygulama geliştiren ekiplerin en büyük dertlerinden biri kusursuz ki üzerinde çalıştıkları uygulamanın mümkün olduğu kadar geniş bir gezgin yelpazesinde düzgün olarak çalışmasını sağlayabilmektir.
 
İşte browsershots projesi tam bu derdi(mizi) çözmek üzere düşünülüp hayata geçirilmiş bir proje. Üzerinde çalıştığınız uygulamanın Internet adresini girerek onun seçtiğiniz tüm gezginlerde nasıl görüntülendiğinin ekran görüntülerine ulaşabiliyorsunuz.
 
Benim çok işime yaradı, bu proje eminim sizin de bu dertten kurtulmanıza yardımcı olacaktır.
Uncategorized

Hobigaraj.com?

Published by:

E-ticaret konusunda yazılabilecek pek çok şey vardı aklımda, ama ilk yazımı bildiklerimizin hepsini üzerinde kullandığımız hobigaraj.com hakkında yazmak istiyorum.
Geçtiğimiz sene yakın bir arkadaşımızın hobi ürünleri pazarına yönelik projesi için çalışmaya başladığımda içimden geçen cümlelerin ilki “ne kadar eğlenceli bir iş” olmuştu.
Aradan geçen zaman içinde hem elimizde atıl durumda bulunan e-ticaret altyapısını (bizim için boş duran dükkan gibiydi) değerlendirmek hem de ticaret hayatındaki bilgimizi arttırmak amacı ile bu projeyi hayata geçirdik. Proje üzerinde çalışırken her zaman aklımızda bulunan tek soru şuydu:
Onca farklı e-ticaret sitesi varken insanların bizi tercih etmesini nasıl sağlarız?
Bu konuda kendimizce pek çok cevap üreterek bunları projemizde öne çıkarmaya çalıştık. Bunlar:
  • Ürün gamını mümkün olduğu kadar geniş tutmak fakat bir ürün gruplarından özellikle birinde uzmanlaşmak
  • Lojistik altyapısını ilk günden düzgün bir şekilde oturtmak
  • Tüm ürün ana başlıklarında detaylı fizibilite çalışmaları yaparak kar-zarar limitlerimizi belirlemek
  • İş ortakları ile yapılan kampanyalarla karşılıklı ve son kullanıcıya dokunan faydalar yaratmak
  • Satılan ürünlerdeki “eğlence” faktörünü öne çıkararak ürünlerimizi WOM çekiciliğini arttırmak. Özellikle Web 2.0 araçlarını bizzat kullanarak müşterilerimize ürünlerimizin başkaları ile paylaşımı konusunda örnek olmak
  • Kullanışlı ve güvenilir bir kullanıcı arayüzü oluşturarak potansiyel müşterilerimizin işini kolaylaştırmak
  • Günümüzün önde gelen dijital tanıtım mecralarını kullanmak

Projemizi yayına aldığımız 8 Ağustos tarihinden 1 ay kadar önce teknik altyapımız büyük kısmı bitmiş olmasına rağmen biz sunabileceğimiz en kaliteli hizmeti sunabilmek adına aradaki süreyi yukarıdaki başlıklarda yoğun bir şekilde çalışarak geçirdik ve sonunda e-ticaret alanındaki tüm deneyimlerimizi aktarabileceğimiz en keyifli projemizi sizlere sunduk.

Peki bu konuda çalışmayı bıraktık mı? Tabii ki hayır! Her gün mesaimizin bir kısmını hobigaraj.com istatistikleri ile geçiriyor yakaladığımız her detay üzerine eğilerek projemizi daha iyi yerlere getirmeye çalışıyoruz. Çok yakında ülkemizde daha önce denenmemiş bazı yenilikleri de ilk defa hobigaraj.com‘da göreceğinizin müjdesini de şimdiden vermek istiyorum :)

E-ticaret alanında söylenecek, anlatılacak bir çok şeyi bundan böyle hobigaraj.com örneği üzerinde sizinle paylaşmaya çalışacağım. Eminim ki, somut örnekleri hepimiz daha çok seviyoruz :)

Sevgi ve saygılarımla.

Uncategorized

Biz neden yapamiyoruz?

Published by:

 
Yukarıdaki site şu anda dünya genelinde teknoloji sektörünün nereye gittiği ile ilgili en güncel bilgilere ulaşılabilenlerden biri. Takip etmenizi tavsiye ederim oldukça ilginç şeylere rastlayabiliyorsunuz.
 
Yakın zamanda techcrunch50 diye bir konferans düzenlediler, dünya genelinden (tabii çoğunluğu Amerika’dan) pek çok startup kendini tanıtma imkanı buldu. Konferans başlamadan hemen önceki tanıtım şu şekildeydi.
 
“TechCrunch50 is underway, a three day event. 1700 people in attendance, and over 200 companies, 50 on stage and another 150 in the demo area.”
 
Farklı alanlarda faaliyet gösteren ve orada kendini sunarak yatırımcıların ilgisini çekmeye çalışan pek çok startup hakkında bir şeyler okudum (kaynak: Don Dodge blog) ve kendime şunu sordum: Bu fikirlerin farkı ne, biz neden yapamiyoruz?
 
Cevap çok net aslında:
Biz hep elimizdeki ile ne yapabileceğimizi düşünüyoruz kısıtlı kaynaklarımızı göz önünde bulundurarak. Bu adamlar ise “kaynak bulursam hangi dağları yerinden oynatırım?” diye düşünüyorlar.
 
Bir süre teknik ve finansal yapılabilirliklerinden bağımsız olarak bir şeyler düşünmeye çalıştım ve hemen aklıma iki fikir geldi. Bir kere de elimizde bu işin yeterli finansal kaynak olması halinde bu işlerin nasıl büyüyebileceğini düşünerek baktım bunlara ve açıkçası oldukça umutlandım.
 
[Bu yazıdaki metnin büyük kısımı aslında benim bu sabah ortağıma attığım bir “klasik pazar günü e-postası”ndan alındı. İlgili mailin bu kısmında aklıma gelen bu iki fikri onunla paylaşıyorum, umarım ileride sizlerle paylaşabilecek olgunluğa da getirebiliriz projelerimizi.]
 
Böyle büyük düşünerek ciddi bir destek alsak birilerinden, projelerimizi büyütüp başarılı olmaz mıyız? Bence olmamamız için hiçbir sebep yok. 
 
Ama ne yazık ki bu desteği ülkemizde almanın oldukça zor hatta imkansız olduğuna inanıyorum. En azından yatırımcı gözlüğü ile bakanların şu anki profesyonellik ve beklenti seviyeleri ile. Şansımızı yurt dışında denememiz gerekiyor şimdilik…
Uncategorized

Bir sonraki büyük şey

Published by:

 

Çok severek takip ettiğim bir dergi vardı Business 2.0 adında. Ne yazık ki bundan bir kaç kadar önce bu dergi kapatıldı ve ben de kendime takip etmek için başka yayınlar aradım ve yine ne yazık ki hiç birinde aradığım tadı bulamadım.
 
Mesleğimle ilgili takip etmeye çalıştığım onca yayın arasında bu derginin benim için yerinin farklı olmasının sebeplerinden biri de The Next Big Thing adındaki bölümdü. (Aslen Don Dodge tarafından bu başlıkta yazılan blog’a buradan ulaşabilirsiniz.) Derginin bu kısmında önümüzdeki yıllarda yıldızı parlayacak olan projeler ya da fikirler hakkında bilgi veriliyordu. İnsanın beynini parlatması için birebir pek çok hikaye bulabiliyordum burada.
 
Bugün öğle yemeği sırasında arkadaşlarla bir ara biz de bu konuya daldık çıktık.
 
İşletim sistemleri konsepti Microsoft’u parlatmıştı seneler önce, sonra bilgisayar ağlarından Internet’in doğuşuna şahit olduk..
 
Internet çok hızlı bir şekilde bilgi çöplüğü haline geldi ve biz Altavista, Yahoo ile başlayan bir rüzgarın etkisi ile kendimizi Google’ın kucağında bulduk.
 
Aradığımız her şeyi burada bulur olmuştuk, önce alışverişlerimizi burada yapar olduk, üzerine tonlarca kitap yazılan Amazon doğdu, sonra arkadaşlıklarımızı Internet üzerinde kurar olduk. MySpace, Facebook derken şimdi de kendi özel zevklerimize göre tematik sanal dünyalar arar olduk.
 
Alışveriş alışkanlıklarımızla başlayan taşınma süreci arkadaşlıklarımızın dijital kopyaları ile devam ediyor. SecondLife gibi dünyalarda evlerimiz bile var artık. Peki sizce sırada ne var? Bu dünyadaki bir sonraki büyük şey nedir? Internet ülkeleri ve vatandaşları, Internet aileleri? Tüm kimliğini sanal dünyaya taşımaya alışmış bireyler, üst kimliklerini de taşıyacaklar mı? Bekleyip hep beraber göreceğiz…

 

Uncategorized

Bilişim şirketlerinin değeri üzerine

Published by:

Lütfen yazının başlığından yanılıp bu sektördeki şirket değerlemeleri üzerine yazacağımı sanmayın, bu yazımın konusu bilişim şirketlerinin kuruluş aşamasından itibaren karşılaşabileceği soruların ana başlıklarından biri olan teknoloji yönetimi hakkında yaptığım çalışmaları sizinle paylaşabilmektir.

Bilişim alanında faaliyet gösteren bir şirketin ilk kuruluş aşamasında, kurucular olarak üzerine düşünüp cevaplamanız gereken pek çok soru ile karşılaşırsınız. Bu konuda aşağıda kendimden bir örnekle başlamak istiyorum.

Bu sene başında (Şubat 2008) TAG Bilişim Ticaret ve Pazarlama Limited Şirketi isimli şirketimizi kurarken faaliyet alanımızı belirlemek ile ilgili tüm resmi sürecin (şirket kuruluş sözleşmesi vb.) yanında aşağıdaki noktalar üzerine düşünmemiz ve planlama yapmamız gerekiyordu:

  • Eko-sistem: Şirket olarak kendimize ana faaliyet noktaları belirleyişimizle beraber, müşterilerimize 360 derece çözümler sunabilmek için bizim eksik kaldığımız noktalarda faaliyet gösteren iş ortaklarından oluşan bir dünya kurmak öncelikli hedeflerimizden biri olmalıydı.
  • Projeler: Hangi tip projeler üzerine odaklanmamız gerektiğine ve bu projelerdeki iş modellerimizin ne olması gerektiğine karar vermeliydik.
  • Üretim ve işletim süreci: Şirket olarak içinde bulunacağımız projelerdeki olası ağırlıklı rolümüz (USS – Uygulama servis sağlayıcı) gereği , bu projelerin altyapısal kısmını geliştirmek ve işletmek ile yükümlü olacaktık. Bu rolün altından kalkabilmek için nasıl bir dünya kurmamız gerektiğini çözmeliydik.

Bu başlıklardan ilk ikisi şirketimizin stratejik yol haritası ile ilgili olduğu için bu yazının konusu dışındadır. 

Üzerine konuşmak istediğim üretim ve işletim süreci ise bilişim sektöründe uygulama servis sağlayıcı rolü ile faaliyet gösteren bir şirketin bilgi yönetiminden, uygulama geliştirme felsefesine kadar tüm noktaları kapsayan bir başlıktır ve kurum başarısının en önemli parametrelerinden biridir.

Bu ana başlığı aşağıdaki alt başlıklara ayırabiliriz:

  • Üretim 
    • Bilgi yönetimi 
    • Proje yönetimi 
    • Yazılım geliştirme felsefesi 
    • Kaynak kod yönetimi 
    • Test ve geliştirme hatası (bug) yönetimi
  • İşletme 
    • Fiziksel altyapı yönetim

Üretim altındaki başlıklardan başlayarak kısaca açıklamak gerekirse;

Bilgi yönetimi: 

Teknoloji şirketlerinin zaman içinde edindikleri iş tecrübesinin, yeni ve eski çalışanlara sorunsuz bir şekilde aktarmak, ekibe yeni katılanların öğrenim süreçlerini hızlandırmak, karşılaşılan teknik problemlerin çözüm süresini kısaltmak için bu tecrübenin bir havuzda toplanması ve çalışanlar arasında homojen bir şekilde dağılması gerekmektedir. Bilgi yönetimi günümüzde daha çok kurumsal wiki’ler yardımı ile yapılmaktadır. Çalışanların bilgi havuzunu düzenli olarak beslemesi için gerekli motivasyonun sağlanması ise yöneticilerin görevidir.

Proje yönetimi: 

Proje yönetimi, her sektörde faaliyet gösteren firmalar için en önemli başlıklardan biridir. Yazılım gibi, hizmet sektöründe yer alan alt sektörlerde verilen hizmetin sınırlarını çizmenin zorluğu göz önünde bulundurulduğunda proje yönetiminin değeri bir kat daha artmaktadır. 

Projenin geliştirme aşamasında, baz alınan gereksinimler üzerinde yapılan son dakika değişiklikleri bugün bu sektörde faaliyet gösteren tüm firmaları olumsuz yöndebetkilemektedir. Bu nedenle iyi bir teknoloji firmasının proje yönetimini risk yönetimi ile beraber değerlendirmesi, en genel risk olan ürün spesifikasyon değişikliklerini de göz önünde bulundurarak üretim sürecini planlaması gerekmektedir. Bu noktada özellikle dört ve üstü çalışan sayısına sahip şirketler için, proje yönetim yazılımlarının önemi çok büyük olmakla beraber geçmişteki çalışma alışkanlıklarının tersine günümüzde “bilgisayarım olan her yer ofisim” felsefesi bu yazılımlarında sadece ofis değil Internet bağlantısı olan her yerden erişilebilir olmasını zorunlu kılmaktadır. Güvenlik sorunlarını da beraberinde getiren bu yaklaşımı verimli bir şekilde kullanabilmek için güvenli kurumsal ağların kurulması konusunda da destek almak gerekebilmektedir.

Yazılım geliştirme felsefesi: 

Yan yana çalışabilen çok küçük ekiplerin takibi ve yönetimi kolay olsa da büyük çaptaki proje ekiplerinin aynı sisteme bağlı olarak geliştirme sürecine katılabilmesi için, teknoloji firmalarında “geliştirme felsefesi” oturtulmalıdır. Geliştirme modeli (v, şelale vb.), dökümantasyon standartları, proje ve ürün yol haritaları gibi ana konu başlıkları birleşerek bu felsefeyi oluşturmaktadır. Geliştirme felsefesi oturmuş, bunu çalışanına bilgi yönetimi araçlarını kullanarak aktarabilen firmalarda, ekibe yeni katılan çalışma arkadaşları çok kısa bir sürede verimli olmaya başlamakta ve alışma sürecini çok hızlı atlatmaktadırlar. 

Geliştirme felsefesinin en önemli değişkenlerinden biri de açık kaynak kod dünyasına ait olup olmamaktır. Her iki dünyanın da kendine has avantajları ve dezavantajları olduğundan, bu konuda en doğru karar yöneticiler tarafından kurumun sahip olduğu insan gücü ve mali güç değerlendirilerek verilmelidir.

Kaynak kod yönetimi: 

Çekirdek bir yazılım kadrosu olarak adledilebilecek dört kişilik küçük bir ekibin bile aynı proje üzerinde çalışması özellikle üretilen ürünün sürüm takibini çok zorlaştırmaktadır. Bu sebeple yazılım geliştirme süreçleri konusunda olgunlaşmak isteyen firmaların attığı ilk adımlardan biri kullanımı kolay bir kaynak kod ve sürüm yönetimi yazılımını geliştirme sürecine dahil etmektir. Bu sayede ilgili alandaki zorlukları aşmak mümkün olduğu gibi aynı zamanda üretilen kodun düzenli olarak yedeklenmesi ve istenen bir noktada eski tarihli bir sürümün devreye alınabilmesi de sağlanmaktadır.

Test ve geliştirme hatası yönetimi: 

Üretim içeren tüm alanlarda olduğu gibi teknoloji alanında da geliştirilen ürünlerde insan hatasından kaynaklanan problemler doğmaktadır. Yazılımların karmaşık ürünler olmaları, bu alanda oluşabilecek üretim hatası olasılığını ciddi ölçüde arttırmakta ve test, hata yönetimini proje yönetiminin vazgeçilemez bir parçası haline getirmektedir. İster proje yönetim uygulamasının içinde entegre bir yapı olarak istenirse tamamen farklı bir ürün üzerinden olsun, yazılım ekiplerinin ürünlerinde oluşan hataları zamanında belirlemeleri, belirlenen sorunları ilgili kişiye yönlendirebilmeleri, düzeltme sürecini takip etmeleri ve bu esnada gerekli bilgilendirmeyi yapmaları ilgili kurumun geliştirme sürecindeki profesyonelliğini ciddi ölçüde etkilemektedir.

İşletme süreci ile ilgili başlıklar hakkında ise;

Fiziksel altyapı yönetimi: 

Uygulama servis sağlayıcı rolü ilgili uygulamanın geliştirilmesi dışında çoğu zaman belirli bir süre zarfında işletilmesini de içermektedir. Teknoloji şirketleri stratejik yol haritaları ışında, geliştirilmesi önceden planlanan ürünler için gerekli altyapı yatırımını zamanında yapmalıdır. Türkiye şartları göz önüne alındığında, fiziksel donanım maliyetleri makul seviyelerde olmakla beraber, Internet bağlantı maliyetleri yurtdışı servis sağlayıcılar ile karşılaştırıldığında halen oldukça yüksektir. Bu noktada belirli bir yatırım gücüne ulaşana kadar bazı hizmetlerin yurt dışı sağlayıcılardan alınması pek çok proje senaryosunda daha mantıklı bir yaklaşım olmaktadır. 

Fiziksel altyapı seçimi ile ilgili bir değişken de, yazılım felsefesi başlığı altında yer alan kurumun açık kaynak kod dünyasın dahil olup olmayacağı seçimidir. Bu seçim fiziksel altyapı maaliyetlerini bir miktar etkilese de bant genişliği maliyetleri ile bir ilgisi bulunmamaktadır.

Bir teknoloji şirketleri olgunlaştıkça ve yatırım gücü arttıkça ürünlerin test ve üretim ortamlarını (production environment) birbirinden ayırmalı, bu doğrultuda gereken fiziksel mimariyi kurmalıdır. En optimum model test – sahneleme ve üretim ortamından oluşan üç katmanlı bir fiziksel mimaridir.

Yukarıda bahsi geçen alanlarda yapılacak çalışmalar uzun ve yorucu olsa da, bilişim sektöründe faaliyet gösteren/gösterecek kurumların kalıcı başarısı için zorunludur. 

Zaman içinde kendi şirketimizle ilgili bu alanlarda yaşadığımız tecrübeleri sizinle paylaşmaya devam edeceğim. 

Hepinize kolaylıklar diliyorum…